شناسایی طرح و نقش اُرنک های ایل افشار شمال غرب ایران

در گذشته بافت اجتماعی همه ی استان های ایران به غیر از برخی شهرها و روستاها به صورت ایلی و قبایل مختلف بوده و هر کدام سرحداتی برای خود مشخص کرده و در آن منطقه به حیات خود ادامه می دادند. استان زنجان و همسایگان آن نیز مانند دیگر استان ها دارای ایلات و طوایف مختلفی بوده اند اما در برخی مناطق تا به امروز ایل ها ساختار قبیله ای خود را حفظ کرده اند و به راحتی یک محقق و دانشجو می تواند در مورد وضعیت آن اطلاعات موثق و به روز را به دست آورد ولی به دلایل سیاسی و اجتماعی ایل افشار(شمال غرب) زودتر از تمامی ایل های ایرانی یکجا نشین یا به اصطلاح تخته قاپو شده است. ایل افشار بنا به تحرکات سیاسی که در سالهای بعد از فروپاشی صفویان و لشکرکشی به مناطق مختلف آسیا و به خصوص هندوستان داشت، تحولات بسیاری در ساختار ایلی ایجاد کرد (لکهارت، افشار نادری،350-329). به همین دلیل که شناسایی و تحقیق در مورد چنین قومی نسبت به دیگر ایل های کوچ رو ایرانی تفاوت هایی دارد؛ برای مثال پیدا کردن تیره های ایل قشقایی در استان فارس حتی امروزه به سهولت امکان پذیر بوده و قابل شناسایی و تحقیق است اما بررسی قومی که امروزه بین روستاهای متعددی استقرار یافته اند، روستاهایی که تعدادی از آنها درگذشته وجود داشته و تعدادی بر اثر یکجانشین شدن همین ایل، تشکیل شده و نیازی به یک بررسی عمیق و دقیق دارد. امروزه در اکثر کتب و مقالات و یافته های پژوهشگران به صراحت در مورد نحوه ی امرار معاش و یا تولیدات مختلف عشایری ایل های کرد، لر، بلوچ، عرب، قشقایی و شاهسون صحبت می شود و بافته های آنها به نام هر تیره و طایفه تفکیک و بررسی می شود. اما به دلایلی که ذکر شد اطلاعات دقیقی از تولیدات ایل افشار شمال غرب دردست نیست و به دلیل هم جواری این ایل با کرد ها، ترک های شاهسون و مراکز فرش بافی مانند: بیجار، همدان و... گاهاً این تولیدات به اشتباه به نام دیگر ایل ها و یا مناطق بافت شهرهای همجوار شناخته شده است. تحقیق در مورد شناسایی ایل افشار شمال غرب ایران و بافته ها آنها در جهت رفع این مشکل گام برمی دارد. شناخت دستبافته های (اُرنک) کمک شایانی به اصلاح نظر کارشناسان در مورد فرش ها و دستبافته های شمال غرب ایران خواهد کرد. مشخصاً نام فرش هایی که به مناطق دیگر نسبت داده می شود و محل دقیق بافت و نام منطقه بافت آن در شک و شبهه است که با واکاوی و بررسی دقیق در این تحقیق مشخص خواهد شد تا در اختیار محققان و کارشناسان و تولید کنندگان و طراحان قرار گیرد و زمینه ای برای انجام طرح های متعدد و ارائه مقالات از سوی محققان و دانشجویان علاقه مند فراهم گردد. اهمیت این موضوع به شناسایی انواع دستبافته های واگیره ای (اُرنک) افشاری شمال غرب ایران (آذربایجان غربی، کردستان، زنجان، همدان) و مشخص نمودن ویژگی ها و خصوصیات بافته های آنها نسبت به سایر مناطق شمال غرب مدّ نظر است. تشخیص انواع سبک های قالی بافی آن ها و مشخص کردن مراکز تولیدی اصیل هر منطقه از اهداف تحقیق می باشد و نیز معرفی طرح و نقش آن ها از اولویت های پروژه است که باید دقیقاً بررسی گردد. در نهایت دستیابی به یک شناسه با دلایل موجّه و منطقی از بافته های این قوم، هدف تحقیق حاضر می باشد.